Uruguaylı yazar ve siyasi teorisyen Raúl Zibechi, aşağıdan toplumsal hareketler ile bunların geçmişten farklı yapılarına ve potansiyellerine ilişkin bir yazı kaleme aldı.

Zapatizmo bildirilerinden birinde işaret edildiği üzere, büyük değişimler her zaman küçük hareketlerle başlar, tepedeki analistler ve büyük medya için görünmezlerdir. Binlerce insan büyük caddeleri doldurmadan önce, ezilenler, akademik çevrenin toplumsal hareketler dediği kitle etkinliklerinde daha sonra görünür hale gelecek olan başkaldırılarının “provasını” yaptıkları yeraltı süreçleri gerçekleşir.

Günlük hayatta meydana gelen bu değişimler, birbirleriyle doğrudan ilişkili gruplar tarafından üretilir, algılanmaları kolay değildir ve kitle eylemlerine dönüştürülüp dönüştürülmeyeceğini asla bilmeyiz. Bununla beraber, zorluklara rağmen hislerimizi keskinleştirirsek bir şeylerin değişiyor olduğuna dair sezgisel kavrama olasıdır.

Latin Amerika ülkelerinde buna benzer bir şeyler gerçekleşiyor gibi görünüyor. Coğrafyacıların toplumsal hareketlerle gerçekleştirdiği bir toplantıda (Uluslararası Tarımsal Coğrafya Sempozyumu, SINGA) Brezilyalı bir yoldaşım, ülkesinde bir “sessiz ayaklanmayla” karşı karşıya olduğumuz değerlendirmesinde bulundu. Sezgi, gerçek olgulara dayanır. Toplumsal hareketlerin bağrında ve toplumun en yoksul alanlarında değişime kadınlar ev gençler öncülük ediyor, devlete ve piyasaya tahsis edilmiş alanı boşalttırıyor.

Gerçek hareketler, kolektif şekilde hareket edip egemenlik dokusunu parçalarken dünyadaki insanların konumunu değiştirenlerdir. Bu noktada, içerdikleri karmaşıklıktan ve çoklu öznelerle etkileşiminden dolayı insan ilişkilerine dair kestirimler mümkün olmadığından, doğrudan ya da mekanik bir neden-sonuç ilişkisinin olmadığı anlaşılmalıdır.

Son yıllarda, çeşitli hareketler içinde sessiz değişim eğilimi gözlemleyebildim. Güney Kolombiya, Nasa ve Misak grupları arasında gençler, liderlerin kendilerine bol kaynak sağlayan devletle ilişkilerini geliştirmeye odaklanmalarından ötürü felce uğramış durumda olan toprak mücadelesiyle yeniden ilişkileniyor. Yeni bir Mapuche jenerasyonunun yenilenmiş güçler ile devlet baskısıyla yüzleştiği Güney Şili’de de benzer şeyler oluyor görünüyor.

Kuvvetli önderlik yapılarına sahip köylü hareketleri içinde de kadınlar ve gençler, kendilerini LGBT olarak tanımlayan bireyleri de içeren yeni tür tartışma ve önerilerle irtibatlanıyor.

Aynı zamanda, kendi alanlarını açan Brezilya ve Kolombiyalı akademik çevrelerce de takdir edildiği üzere üniversitelerde bile Quilombo* ve Palenqueler** inşa eden geleneksel siyah militan hareketinin tepesinde de giderek büyüyen bir aktivizm gözlemliyoruz.

Zapatista “escuelita”sı (küçük okul) sırasında bize takdir etmekten kendimizi alamadığımız şeyi, Zapatistaların yarıdan fazlasının 20 yaşın altında olduğunu ifade ettiler. Genç kadınların katılımı da dikkate değer. Zapatistaların davet ettiği sanat ve bilim toplantılarına katılanlar bu gerçekliği vurguluyorlar. Başka hareketlerde, erkek ve kız çocuklarının örgütlenmesi, daha yaşlı olanları dışarıda tutan meclislerle birlikte boy gösterir.

Toplumun tamamına ve özellikle de anti-sistemik hareketlere yayılan bu sessiz ayaklanmaya dair ne gibi düşünceler üretebiliriz? Henüz başlamakta olan tartışmayı tüketmeyi amaçlamaksızın üç değerlendirme öneriyorum.

Birincisi, kadınlar, siyahlar ve yerli halklar ile tüm halk kesimlerindeki gençlerde seyir halinde olan başkaldırı, hareketlerin içini etkiliyor. Bir taraftan, kurucuların yerine geçmeden gerekli olan nesil değişimini meydana getiriyorlar. Diğer taraftan, politik eylemi bu satırları yazanın açıkça tanımlayamayacağı yönlerde değiştirme eğiliminde olan şeyler yapmanın ve kendini ifade etmenin yöntemleri de bu değişime eşlik ediyor.

İkinci değerlendirme, birincisi ile yakından ilişkili olan nitel karaktere dair. Genç/dişil akın, hareketlerin içinde kendi ayırt edici özellikleriyle ayrıntılandırılmış soruların ve kültürlerin bir taşıyıcısıdır. Örneğin aşağıdan gelen kadınlar, ne klasik feminist söylemi ne de farklılıkların eşitliği söylemini yükseltmiyor; toplum, siyah, yerli ve halk feminizmlerinden bahsedenler olsa da bundan ziyade kavramsallaştırmaya cesaret edemeyeceğim yeni bir şeyi yükseltiyor.

Zapatista gençliğinin arzusu, müzik ve danslarının, sanatsal bir mevzudan daha fazlası olduğunu göstermek; bu, onların bilime dair mevzularıyla aynı. Mapuche ya da Nasalar gibi bazı durumlarda, dışarıdan, yalnızca eylem biçimlerine değil, aynı zamanda daha yaşlıların neredeyse terk ettiği mücadele geleneklerinin toparlanmasına odaklanan radikalleşme olarka değerlendirebileceğimiz değişimler gözlemlenebilir.

Üçüncü ve belki de en önemli değerlendirme, aşağıdan kadınların ve gençlerin akınının, Leninist tarzda devrim şeklindeki geleneksel teoriden ayrı, başka bir devrim fikrinin profilini çıkarıyor olmasıdır. Burada bir başka soru beliriyor: Quilombo/Palenque kodunda siyaset nasıl yapılır? Kadın kodunda siyaset nasıl? Aşağıdan kadınların ve gençlerin mevcut yapılara katılımını kastetmiyorum.

Yukarıdaki analist, her zaman onları geçmişin gözleri ve kavramlarıyla görme eğiliminde olsa da, halklar kendileri, yeni yollar açan cevapları verecekler. Bu, mevcut kurumları zapt etmekten ziyade yeni kurumlar inşa etmekle ilgilidir. Onları eski kavramlarla adlandırmak isterseniz, yeni dünyalar ya da yeni toplumlar yaratıyorlar: birinin kendi iktidarları, birinin kendi taban adaleti, bazen gelenekler ve başka zamanlarda halkların ortak aklı; sağlık, eğitim ve kapitalist olmayan mantıkta temellenmiş alanı zapt etmenin yolları.

Dünya, dünyamız hızla değişiyor. Bu değişimleri reddetmek, kapitalizmi gömen ve yıkıntılarının üstünde yeni bir dünya kuran dönüştürücü kapasiteyi geçersiz kılmak gibi olacaktır.

*Quilombo: Kaçarak kurtulan kölelerce Brezilya’da inşa edilen köyler
**Palenque: Kaçarak kurtulan kölelerce Kolombiya’da inşa edilen köyler


https://chiapas-support.org/2017/12/10/silent-insurrections/ adresinde yayımlanan metinden çevrilmiştir.

Çeviri: Gerçeğin Günlüğü

Gerçeğin Günlüğü’nü Facebook üzerinden takip etmek için buraya tıklayınız