Nikaragua’nın en güçlü şirketinin sahibi olduğu şeker tesisinde 1990’dan bu yana 3 binden fazla işçi kronik böbrek yetmezliğinden öldü ve mağdurların oluşturduğu bir grup, 5 bin içinin de tarım kimyasalları kullanılması nedeniyle aynı riski taşıdığını söylüyor.

Pellas Grubu bünyesindeki Nikaragua Şeker Malları Limited’in sahibi olduğu San Antonio Şeker Fabrikası, etanolun yanı sıra Flor de Caña romunu üretiyor ve León’un bölgesinin kuzeyindeki Chichigalpa’da bir elektrik jeneratörü çalıştırıyor.

İtalyan gazeteci Cristina Artoni ile görüşen Kronik Böbrek Yetmezliğinden Etkilenen Nikaragualılar Derneği Başkanı Carmen Ríos, Pellas ailesinin 1969’da şekerkamışı tarımı yapmak ve likör üretmek amacıyla ülkenin bu bölümündeki topraklardan büyük parçalar satın aldığını belirtti. Hepsinin gıda üretimi sektöründe çalıştıklarını ifade eden Ríos, “1990’da başladığımızda, şirketin işçileri için kurduğu köyde insanlar ölmeye başladı ve ölümler devam etti. Protesto etmeye başladık ve Pellas’tan köyü kapatmasını istedik. Ölenlerin sayısı şaşırtıcı oranda arttı” diye konuştu. Genova kökenli olan Pellas ailesinin 19. yüzyılın sonlarında Nikaragua’ya yerleştiğini ve 100 yıl içinde ülkedeki en önemli şirket haline geldiğini vurgulayan Ríos, “Şirketin sahibi Carlos Pelas, tazminat ödemeye dair konuşmak istemiyor ama biz ona yaşadığımız gerçeklikten sorumlu olduğunu hatırlatmak istiyoruz” dedi.

Kirletilmiş kuyular

Pellas Grubu, hatası olduğunu reddediyor ve hastalanan işçileri alkolik ve uyuşturucu bağımlısı olmakla itham ederek hastalığın başka sebeplerle tetiklendiğini iddia ediyor. Ancak Artoni’nin aktardığını göre 2006 yılında Nikaragua Ulusal Özerk Üniversitesi tarafından yapılan bir çalışma, ülkenin kuzeybatısına hizmet veren 26 kuyudan yüzde 95’inin ve ailelerce kullanılan kuyuların yaklaşık yüzde 96’sının kanalizasyon atıkları, herbisitler (zararlı otları yok eden ilaçlar), bakteriler ve tarım kimyasalları ile kirletildiğini ortaya çıkarmış.

Üniversite tarafından yapılan son araştırmaya göre, işçilerin çalışmaları ile böbrek yetmezliği arasında bir neden-sonuç ilişkisi olası.

Üniversite iş sağlığı araştırmacısı olan Dr. Cecilia Torres, Uluslararası Gıda, Tarım, Hotel, Restoran, Yemek Hizmeti, Tütün ve Bu Türden İşçiler Derneği Latin Amerika Bölgesel Ofisi’ne, arsenik, kadmiyum ve benzeri ağır metaller gibi çevresel nörotoksinlerin ve aldnil, klorotalonil, maneb, barkı sülfat, endrin, nemagon gibi tarım kimyasallarının Nikaragua’daki kronik böbrek yetmezliğinin başlıca sebebi olduğunu belirtti.

Çalışmanın, kronik böbrek yetmezliğinin 10 binde 1 kişide görüldüğü Sağlık Bakanlığı’nın 2005 verilerine dayandığını söyleyen Torres, “Bu rakamın batı bölgesinde 5 katına çıktığını ve bazı yerellerde 10 binde 13’e kadar fırladığını fark ettik” şeklinde konuştu. Torres, kronik böbrek yetmezliği vakalarının en yüksek olarak yüzde 37 ile maden alanlarında görüldüğünü, vakaların yüzde 34’ünün tarımda, yüzde 14’ünün de kahve üretiminde görüldüğünü sözlerine ekleyerek, “Şekerkamışı plantasyonlarında en çok çalışanın bulunduğu Chichigalpa’nın La Isla ilçesinde vakaların yüzde 7’si son safhada olmak üzere oran yüzde 41’e erişiyor” dedi.

Sağlık Bakanlığı’na bağlı Ulusal Zehirli Maddelerin Önlenmesi ve Kontrolü Merkezi yöneticisi Dr. Jesús Marín, 1998’den bu yana kronik böbrek yetmezliği vakalarında ve buna bağlı ölüm sayılarında belirgin bir artış olduğunu söyledi.

Latin Amerika Nefroloji Derneği, kronik böbrek yetmezliğinden ölüm oranının 1 milyonda 130 olması gerektiğini, fakat León ve komşusu Chinandega bölgelerinde bu rakamın 1 milyonda 500’e çıktığını, bazı bölgelerde ise rakamın bunun üç katı olduğunu belirtti.

Şirketler tazminata mahkum oldu

Rakamlar, Nemagon isimli tarım kimyasalının kullanımından etkilenen ve çokuluslu gıda devleri Dole Food, Dole Chemical, Shell Chemical, Occidental ve Standard Fruit’e dava açan muz işçilerini akla getiriyor.

2004 yılında bir ABD mahkemesi Shell Chemical ve Dole Food şirketlerine, kimyasal kullanımından zarar gören 81 köylü kadına 82.9 milyon dolar ödeme talimatı vermişti. Üç yıl sonra ise bir Kaliforniya mahkemesi Dole Food’un bir parçası olan Standard Fruit şirketinde çalışan 6 muz işçisine Nemagon kullanımından dolayı kısır kalmalarından dolayı 2.5 milyon dolar ödenmesine kara vermişti. Mahkeme şirketi, pestisitlerin üreme sistemine zararlarını saklaması nedeniyle ihmalden suçlu bulmuştu. Nemagon, 1979 yılında ABD’de, bundan iki yıl sonra da Nikaragua’da yasaklanmıştı.

Şirketler, geçtiğimiz Ekim ayında Guatemala’da düzenlenen Güney Amerika Soysal Forumu’ndaki Yerleşik Halklar Mahkemesi’nde bağlayıcı olmayan ancak sembolik olan bir kararla suçlu bulunmuştu.

http://lapress.org/articles.asp?item=1&art=5794 adresinde yayımlanan haberden çevrilmiştir.