Irak’ta tırmanan işsizliğin ortasında, mezar kazıcılar meşguller. O kadar meşguller ki yetkililerin eline kaç mezar kazıldığına dair kayıt yok, yani gerçek ölü sayısı hakkında.

Ebu Gureyb semtinde bulunan Bağdat’ın en büyük mezarlığında adının Ali olduğunu söyleyen bir mezar kazıcı, “Dört yıldır burada çalışıyorum. 2006’da ve 2007’nin bir kısmında günde ortalama 40-50 kişi gömüyorduk. Bu, bir buçuk yıl boyunca devam etti. Bunların yüzde 25’i şiddet kaynaklıydı ve geri kalanların yüzde 70’i Mehdi ordusu milisleri tarafından öldürülüyordu” diyor. Sadece birkaç tanesi doğal nedenlerle ölmüş görünüyor.

Ali sözlerini, “Ölenlerin çoğununu kaydını kimse tutmadı. Çünkü ölüm belgelerini kontrol etmedik, sadece cesetleri olabildiğince çabuk biçimde toprağın içine sokmaya çalışıyorduk” diye sürdürüyor.

Bir yıl önce, uçsuz bucaksız mezarlığın dışına bir Irak ordusu kontrol noktası kurulmuş. Basına açıklama yapma yetkisi olmadığından ismini vermeden konuşan bir asker, “Bu kontrol noktasını açtık, çünkü insanlar ölülerini gömüyorlardı ve kimseye hiçbir bilgi vermiyorlardı. Bulduğumuz bu kayıtsız ölümlerin çoğu 2006 süresince gerçekleşmiş. Buraya birileri gömülebilirdi ve bunu kimse bilmeyecekti” diyor.

Uzakta değil, Bağdat’ın El Ademiye bölgesinde daha önce park olarak kullanılan bir alan şimdi 5 binden fazla mezarın olduğu bir mezarlık. Mezarlık yöneticisine göre ölümlerin çoğu sayılmadı.

Mezarlığın 45 yaşındaki yöneticisi Abu Ayad Nasir Walid, buraya gömülen cesetlerin çoğunun basında haber yapılmadığını söylüyor. Walid, burası 2006 yılının başlarında mezhep çatışmalarından kaynaklanan kan gölünün ortasında parktan mezarlığa dönüştürüldüğünden beri yönetici. Walid, bir mezar taşına işaret ederek, “Buraya ilk görülen kurbanın ismi burada. 21 Mayıs 2006’da gömülen Gaith Al-Samarai, Al-Hurria Camii şeyhi” diyor.

Latif, mezarlık defterini gösteriyor: “Şu saat itibarı ile bu alanda 5 bin 500 ölü var. İsimlerini defterime kaydettim, ama devletten gelip burada kaç kişi olduğunu soran kimse hiç olmadı. Ne medyadan ne de Sağlık Bakanlığı’ndan kimse ilgili görünmüyor.”

Böyle mezarlıklar Irak’taki gerçek ölü miktarı konusundaki soruları çoğaltıyor. ABD ve Irak’taki doktorlar tarafından yapılan son ciddi çalışma, 11 Ekim 2006’da İngiltere’deki tıbbi bağımsız değerlendirme yayını The Lancet’ta yayımlandı. Çalışmaya göre saldırı ve işgalin doğrudan sonucu olarak yaklaşık 655 bin Iraklı (nüfusun yüzde 2.5’i) öldürülmüş. Araştırma sahada ev ev gezerek ailelere sorular soran, ölüm belgelerini inceleyen doktorlar tarafından gerçekleştirilmiş. Evler, Irak genelinde 47 ayrı gruba ayrılarak incelenmiş. The Lancet, ABD’nin Baltimore şehrindeki Johns Hopkins Bloomberg Halk Sağlığı Okulu tarafından gerçekleştirilen çalışmanın dört bağımsız bilirkişi tarafından onaylandığını belirtiyor.

Nüfusun yüzde 2.5’i öldürüldü

En kötü şiddet olayları 22 Şubat 2006’da Samarra’daki El Askeri Türbesi’nin bombalanmasını takiben gerçekleşti. En kutsal sayılan Şii camilerinden birinin bombalanması, aylarca, bazen günde 300’den fazla ölü ile devam eden mezhep çatışmalarını ateşledi. El Ademiye mezarlığındaki mezar kazıcılardan olan Sehel Abud Al-Latif, IPS’e “O zamanlar günde 30-40 insan gömüyorduk. Sık sık gece boyunca çalışmak zorunda kalıyorduk, aksi takdirde cesetler dışarıda kalıyordu” şeklinde konuşuyor.

Bazı ölü miktarı hesaplamaları, The Lancet’taki rakamlardan oldukça düşük kalıyor. Kendilerini “sürekli insan güvenliği projesi” olarak tanımlayan Iraq Body Count (IBC) grubu ölüm miktarını bu haberin yazıldığı an itibarı ile 98 bin 850 olarak hesaplıyor. Grup, yöntemlerini şöyle açıklıyor: “Veritabanındaki ölüm rakamları, kamusal alana duyurulan resmi kayıtlarla birlikte, ticari medyanın ve sivil toplum örgütü temelli raporların ayrıntılı araştırılmasından elde ediliyor.”

IBC, rakamsal verilerin hastanelerdeki, morglardaki olay temelli hesaplamaları ve diğer veri toplama ajanslarının belgelerini içerdiğini belirtiyor. Site bununla birlikte, IBC’nin ana kaynaklarının ajanslarda toplanan ve yayımlanan bilgilerden ve genellikle haberlerine web erişimi sağlayan ticari haber medyasındaki bilgiler olduğunu ekliyor. Diğer yandan IBC sadece şiddet kaynaklı ölümleri ve bunların içindeki sivilleri kayda geçiyor.

Irak çevresindeki gayrı resmi mezarlıklar da kendi ilave rakamlarını tutuyorlar. Ve kimse bu eklemenin nereye kadar süreceğini bilmiyor.

http://www.ipsnews.net/news.asp?idnews=45680 adresinde yer alan ve Dhar Jamail tarafından oluşturulan haberden çevrilmiştir.