ABD’li tarihçi, oyun yazarı ve toplumsal eylemci Howard Zinn dün 87 yaşında hayatını kaybetti. Kızı Myla Kabat-Zinn’in Associated Press’e (AP) verdiği bilgiye göre, bir milyonun üzerinde satış yapan ve ABD tarihine soldan bir bakış içeren “ABD Halklarının Tarihi” kitabının yazarı olan Zinn, Santa Monica-California’da geçirdiği kalp krizi sonucu hayata veda etti.

20'den fazla kitap yazan ve oyunları dünyanın dört bir yanında sahnelenen Zinn’in en bilinen eseri 1980 yılında ilk baskısı sadece 5 bin adet basılan “ABD Halklarının Tarihi” kitabıydı. ABD tarihinin –Howard Zinn’in soykırımla suçladığı- Kristof Kolomb’un ABD’ye ayak basmasından Bill Clinton yönetiminin birinci dönemine kadar olan kısmına revizyonist bir bakış içeren kitap tarihe Amerikalı kadınların, Amerika yerlilerinin ve emekçilerin bakış açısından bakıyordu.

Zinn kitabında, “Amacım, anlatılan tarihteki Kolomb’u yokluğunda suçlamamız, yargılamamız, mahkum etmemiz gerektiğini belirtmek değil. Bunun için çok geç; bu ahlaken yararsız bilimsel bir çalışma olacaktır. Gaddarlıkların, acıklı fakat gelişme için ödenmesi gereken bedeller olarak kolayca kabulü (Batı medeniyetini kurtarmak için Hiroşima ve Vietnam, sosyalizmi kurtarmak için Kronstadt ve Macaristan, hepimizi kurtarmak için nükleer yayılma) hâlâ bizimle. Bu gaddarlıkların hâlâ bizimle olmasının bir nedeni, radyoaktif atıkları konteynırlar ile dünyaya gömmemiz gibi bunları da diğer gerçekler yığınına gömmeyi öğrenmemiz” demişti.

24 Ağustos 1922’de New York’ta doğan ve Brooklyn’de Yahudi göçmeni bir işçi ailesinde büyüyen Zinn, 18 yaşına geldiğinde tersane işçisi oldu, daha sonra ise hava kuvvetlerine katıldı ve II. Dünya Savaşı sırasında bombardıman pilotu olarak görev aldı. Savaş sırasındaki deneyimleri onun savaş karşıtı duruşunu şekillendirirken dönüşünde 27 yaşında önce lisans öğrenimi için New York Üniversitesi’ne girdi, daha sonra ise Columbia Üniversitesi’nde tarih üzerine master ve doktora yaptı. Okuduğu süre içerisinde geçimini sağlayabilmek için geceleri ambarlarda kamyon yükleme işinde çalışan Zinn, daha sonra ise Alicia Walker ve Marian Wright Edelman’ın da aralarında olduğu yurttaş hakları hareketi eylemcileri ile birlikte çalıştı ve savaş karşıtı protestolara öncülük etti. Boston Üniversitesi’nden profesör olarak emekli olan Zinn, birçok onur nişanı aldı ve son olarak da “barışçıl görüş, niyette ısrar ve ilham verici eylemleri” nedeniyle New York Üniversitesi’nden Martin Luther King, Jr. Yardımseverlik Ödülü’nü kazandı.

Aralık ayında Zinn tarafından öykülenen ve Halkların Tarihi üzerine kurulu olan bir belgesel History Channel’da yayınlandı. ABD tarihi boyunca toplumsal değişim için sesini yükseltenleri anlatmayı amaçlayan belgeselin yapımcılığını Matt Damon ile birlikte Zİnn’in kendisi üstlenirken, Morgan Freeman, Bob Dylan, Viggo Mortensen, Bruce Springsteen ve başka isimler de belgeselde rol aldı.

“Başkaldırmak fevkalade bir zaferdir”

ABD Halklarının Tarihi kitabının ABD’deki okullarda okutulmasına önayak olan “Zinn Eğitim Projesi” isimli kuruluştan yapılan açıklamada Zinn’in ölümünden “derin üzüntü duyulduğu” belirtilerek, “İnanılmaz enerjisi, kıvrak zekâsı, bilinci, politik analizleri, bakışı ve fedakârlığı, bizi onun hepimizden daha uzun yaşadığına inandırdı. 87 yaşında bilgilendirmeye ve tüm ülkede sunumlarıyla, radyo söyleşileri, makaleleri ve yaptığı filmlerle ilham vermeye devam etti” denildi. Kuruluşun açıklamasında ayrıca şu ifadelere yer verildi:

“Howard Zinn’in hayatını ve yaptıklarını yansıtırken, varlığını sürdürmeye ihtiyaç duyarken otobiyografisinin kapanış kelimelerine başvuruyoruz, Giden Bir Trende Dengede Duramazsınız. O, şöyle yazmıştı:

‘Kötü zamanlarda iyimser olmak sadece aptalca romantik olmak değildir. Bu, insanlık tarihinin sadece gaddarlık tarihi değil, aynı zamanda merhamet, fedakârlık, cesaret ve şefkat tarihi olduğu gerçeğine dayanır.

Bu karmaşık tarihte üzerinde durmayı seçtiğimiz şey yaşamlarımızı belirleyecek. Eğer sadece en kötüsünü görürsek bu bizim bir şeyler yapma kapasitemizi yok eder. İnsanların ihtişamlı davrandıkları zamanları ve yerleri hatırlarsak –ki bunlar çok sayıdadır- bu bize eyleme enerjisi ve en azından dünya fırıldağını farklı bir yöne sevk etme ihtimali verir.

En azından azıcık harekete geçersek, eylersek, büyük ütopik geleceği beklemek zorunda kalmayız. Gelecek, bugünlerin sonsuz halefidir ve bugün insanoğlunun yaşaması gerektiğini düşündüğümüz gibi yaşaması için, çevremizde kötü olan her şeye başkaldırmanın kendisi fevkalade bir zaferdir.’

Howard Zinn, senin fevkalade bir zafer olan hayatının şerefine çevremizde kötü olan her şeye başkaldıracak ve dünyanın yönünü adaletten yana çevirmeye çalışacağız.”

Dilbilimci-yazar Noam Chomsky de Zinn’in ölümünün ardından yaptığı açıklamada, Zinn’in Amerikan entelektüel ve ahlaki kültürüne hayret verici bir katkıda bulunduğunu ifade ederek, “Amerika’nın vicdanını hayli yapıcı bir yolla değiştirdi. Gerçekten de bu bakımdan onunla karşılaştırabileceğim biri olduğunu düşünmüyorum” diye konuştu.

Zinn’in eserleri arasında “ABD Halklarının Tarihi”, “İtaatsizlik ve Demokrasi”, “Gündelik Hayatta Adalet”, “Bağımsızlık Deklarasyonları”, “Yeni Düzen Fikri” gibi kitaplarının yanı sıra, anarşist kadın lider Emma Goldman’ı anlattığı “Emma” ve “Venüs’ün Kızı” isimli oyunları da yer alıyor. Zinn’in “Marx Döndü” isimli eserinden oyunlaştırılan ve Türkiye’de “Marx’ın Dönüşü” ismi ile bilinen oyun ise dünyanın birçok ülkesinde sahnelenmişti.

Zinn’in cenaze törenine ilişkin ise herhangi bir açıklama yapılmadı.



http://www.zmag.org/zvideo/3340 , http://www.boston.com/news/local/breaking_news/2010/01/howard_zinn_his.html ve http://www.zinnedproject.org/posts/5311 adreslerinden derlenerek çevrilmiştir.