Uluslararası Af Örgütü, Papua Yeni Gine devletinin ülkenin en büyük altın madenlerinden birinin yakınındaki topraklarından yasadışı biçimde tahliye edilen insanların evlerini yakan ve silahlarla tehdit eden polisin tutumuna dair soruşturma başlatması gerektiğini belirtti.

Örgüt tarafından, Papua Yeni Gine’deki Porgera Altın Madeni çevresinde 2009 yılında yaşananlara dair “Baltalanan Haklar: Porgera Altın Madeni çevresindeki zorla tahliyeler ve polis vahşeti” başlıklı ayrıntılı bir rapor hazırlandı.

Örgüt raporunda, şirketin bölgedeki polis faaliyetlerinin farkına varmasının ardından polise destek vermeyi sürdürmesine dair endişelerin var olduğu ifade edildi.

Madenin yüzde 95’ine dünyanın en büyük altın madenciliği şirketi olan Barrick Gold Company’nin alt şirketi Porgera Birleşik Girişimi (PJV) sahip ve maden bu şirket tarafından işletiliyor. PJV polislere, ulusal yasalara ve Güvenlik ve “İnsan Haklarına İlişkin Gönüllü İlkeler”i de kapsayan uluslararası standartlara uygun olduğunu iddia ettiği biçimde kalacak yer, yiyecek ve yakıt sağlıyor.

Uluslararası Af Örgütü şirketi polis şiddetinden ya da zorla tahliyelerden sorumlu olmakla itham etmemekle birlikte, Barrick ve PJV’nin bölgedeki polis faaliyetlerinin farkına vardıktan sonra yeterli tepkiyi veremediğine inanıyor.

Örgütün madencik ve insan hakları uzmanı Shanta Martin yaşananlara dair şunları söyledi: “Bölge halkı polisin kendilerini koruyacağına dair güven duymasına rağmen maden tesislerinin yakınında yaşayan insanlar yasadışı biçimde evlerini yakan, eşyalarını ve bahçelerini yok eden polisin gerçekleştirdiği insan hakları ihlallerinin kurbanı olmakta.”

Rapor, 2009 yılının Nisan-Temmuz ayları arasında polisin ülkenin dağlık kesimlerindeki köyleri nasıl bastığını, en az 130 yapıyı yaktığını ve aralarında küçük çocuklar, hamile kadınlar ve yaşlıların da bulunduğu aileleri evlerini tahliye etmeye zorladığını belgeliyor.

Tahliyelerin en çok meydana geldiği Wuangima bölgesi sakinleri, Af Örgütü yetkililerine evlerinin yıkılacağına dair önceden hiçbir uyarı almadıklarını ve evleri yakılmadan önce çoğu zaman eşyalarını alma fırsatlarının olmadığını söyledi. Hükümet tarafından bu kişilere herhangi bir alternatif ev sağlanmadı ve bölgedeki birçok aile şu anda barınma ve beslenme konusunda akrabalarına bağımlı olarak yaşıyor.

“PJV, polisin maden tesislerinin hemen karşısındaki evleri yaktığını fark eder etmez, Gönüllü İlkeler’de tavsiye edilen biçimde bu faaliyetleri kayda geçirmeli ve Papua Yeni Gineli yetkililere rapor etmeliydi” diye konuşan Shanta Martin, PJV’nin bunun yerine polisi desteklemeyi sürdürdüğünü ve Barrick’in de açık açık polis faaliyetlerini savunduğunu ifade etti.

Örgüt raporunda ayrıca Papua Yeni Gine hükümetinden zorla tahliyeler ve polis şiddetine dair kapsamlı bir soruşturma gerçekleştirilmesi isteniyor. Raporda sorumlular hakkında adli kovuşturma ve kurbanlar için çözüm talep ediliyor. Raporda Barrick ve PJV’ye de polisin faaliyetlerine dair Papua Yeni Gineli yetkililere bilgi verme ve yetkililerden soruşturma yapmasını talep etme çağrısı yapılıyor.

Olayın geçmişi

11 Mayıs 2009’da Uluslararası Af Örgütü, Porgera’nın köylerinde yaşayan insanların evlerinden zorla çıkarılmasıyla sonuçlanan polis faaliyetlerine dair bir basın açıklaması yapmıştı.

16 Haziran 2009’da Barrick örgütün açıklamasını “eksik planlanmış ve yalan yanlış” şeklinde niteleyerek kınamış ve yakılan evlerin sadece geçici barakalar ve yerleşik olmayan insanlar tarafından mesken edinilmiş ilkel barınaklar olduğunu iddia etmişti.

28 Ağustos 2009-2 Ekim 2009 arasında Af Örgütü, zorla tahliyelerden etkilenen insan hakları konusunda, yanan evlerden geriye kalanların görsel teftişini ve 180’den fazla insanı kapsayan 27 görüşme düzenlenmesini de kapsayan ilave bir soruşturma yürütmüştü.

Örgütün başka incelemeleri, sağlam biçimde inşa edilen daimi konutlardan oluşan en az 130 evin tahrip edildiğini doğrulamış, bununla birlikte tam olarak kaç evin tahrip edildiğini ve bu durumdan kaç insanın etkilendiğini belirlemenin imkansız olduğu ifade edilmişti.

Af Örgütü, 2009 Kasım ayı başlarında araştırmalarının ilk bulgularını Papua Yeni Gine hükümetine, Barrick’e ve PJV’ye iletmişti. 3 Aralık 2009’da Af Örgütü, Barrick ve PJV arasındaki bir toplantıda ve 7 Aralık 2009’daki bir yazışmada, Barrick kendilerinin yakılan evlerin sadece geçici yapılar olduğuna dair yaptıkları açıklamanın yanlış olduğunu kabul etmişti. Barrick ve PJV, örgüte daha ileri bir soruşturmanın yapılması konusunda güvence vermişti. Af Örgütü’nün şirketten bağımsız bir soruşturmanın teşvikini talep etmesine rağmen raporun hazırlanmaya başlandığı 10 Aralık 2009 tarihi itibari ile herhangi bir soruşturma yapılmamıştı.


http://www.amnesty.org.uk/uploads/documents/doc_20112.pdf adresinde yayımlanan rapordan yararlanılarak hazırlanmıştır.